Anno Zestig

(door Wortel (peenhaar forever))

Intro

Hoe 'herken' je een leeftijdsgenoot? Wat zijn de gemeenschappelijke ervaringen waaraan je kunt afleiden dat je collega, je tafelgenoot of de net aan je voorgestelde gast op dat tot dan toe zo vervelende feestje in dezelfde tijd is opgegroeid? Ik ben wat in de krochten van mijn geheugen gaan ronddwalen en heb een serie feiten en feitjes verzameld die voor de in de jaren zestig geborenen zeer herkenbaar moeten zijn.

Kleding

Werd jij als kind in het weekend ook uitgedost als een miniatuur-volwassene d.w.z. in een heus kostuumpje, incl. overhemd en stropdas aan een elastieken koordje? Heette dat ensmble bij jou ook 'zondagse kleren'? En mocht je dan ook de hele zondag niet buiten spelen, omdat je je mooie kleren dan wel eens smerig zou kunnen maken? Ik heb nog jaren op zondag ('de dag des heren') andere kleren gedragen dan doordeweeks. Een raar fenomeen, zeker als je bedenkt dat ik niet uit een godsdienstig gezin kom en de gang ter kerke alleen met Pasen en Kerstmis werd ondernomen.

Wassen, Wassen, wassen

Kookwas/ Bonte was

Mijn moeder heeft nog jarenlang de was gewoon op de hand gedaan. Water in de kookpot, aan de kook brengen, wasgoed erin, uurtje laten pruttelen, wasgoed stuk voor stuk met een .. er weer uitvissen en elk kledingstuk eens een flinke schrobbering geven op de boenplank. Tot slot alle geboende was na twee spoelbeurten door de wringer halen en te drogen hangen aan de waslijn. Al met al was moeder met de was per week zo'n ... uren zoet.

De persoonlijke hygiene

Ging jij ook altijd op zaterdag in de tobbe? Een geiser hadden we niet, laat staan een douche. Er werd dus een ketel vol water op de gaspit aan de kook gebracht en vervolgens in een wastobbe uitgegoten. Paar emmertjes koud water erbij en schrobben maar. Overigens: vaker dan eenmaal in de week van top tot teen wassen werd overbodig geacht. En je moest niet zeuren als je in hetzelfde water werd gestopt waar je broer net uit was gevist ("Het is nog warm genoeg. Niet zeuren!").

Spelen & Spelletjes

Binnen

Waarmee speelde ik eigenlijk als kind? Natuurlijk met auto's: zowel met de schier onverwoestbare 'dinky toys' als met de goedkope plastic tegenhangers daarvan. Mijn wagenpark omvatte misschien zo'n tien tot vijftien autootjes. Waarom zou je er meer nodig hebben?
Veel van de spelletjes waar ik toen mee speelde zie je overigens ook nog bij de kids van tegenwoordig: legpuzzels, Lego, Elektro, Jumbolino, Hoedje-wip, Hamertje-tik, kindermozaiek.
Uiteraard werd er ook driftig verzameld: vooral postzegels uit exotisch klinkende landen hadden een grote aantrekkingskracht.

Buiten

Voor zover ik me kan herinneren, speelden we ook veel buiten. We voetbalden veel (op ons prive-trapveldje of gewoon op straat), we deden tikkertje, 'overlopie' en verstoppertje of struinden gewoon maar wat rond over de akkers of langs de visplas bij ons in de buurt. De aanleg van een recreatiegebied op een steenworp van onze straat leverde de jeugd natuurlijk ook een schitterend speelterrein op, al ver voor het planten van de eerste bossages en het aanleggen van het eerste fietspaadje.

Veel plezier was ook te beleven aan speeltuig op wielen: step, rolschaatsen en een heuse door mijn vader vervaardigde trapauto (uitvoering: cabriolet). De trapauto had een perfecte wegligging; alleen bij het op hoge snelheid uitvoeren van een U-bocht kwamen de wielen los van de grond.
(van het rolschaatsen schiet me overigens iets moois in gedachten: op een zaterdagochtend hadden we een echt toernooi georganiseerd met jongetjes en meisjes it de buurt, inclusief een prijuitreiking na afloop met 'echte' medailles en zelfs een bosje narcissen voor de winnaars!)
Groot vermaak vonden we verder in het lopen op stelten of op conservenblikken aan touwtjes.

De radio

De radio bij ons thuis was een grote Philips-bak met een mahoniehouten behuizing. Voorop zaten een een rijtje druktoetsen (voor het kiezen van korte golf, lange golf, FM) en aan weerskanten daarvan een zwart wieltje voor het afstellen van de zender. Verder zat er een lichtje in de rechterbovenhoek dat met het inschakelen en opwarmen van de radio groen begon op te gloeien. Als peuter luisterde ik mee met de programma's die mijn moeder als begeleiding voor haar huishoudelijke werkzaamheden koos. Zo zal ik 'Moeders wil is wet' van Mia Smelt nooit meer vergeten. Datzelfde geldt voor het kinderprogramma 'Kleutertje luister' met Lilly Petersen. Helaas duurde dat maar tien minuten.

In de jaren zestig kreeg het Nederlandse volk er een radiozender bij: Hilversum 3. Daar heb ik behoorlijk veel van meegekregen. Ik viel eigenlijk met m'n neus in de 'flower power'-boter, dus de muzikale voedingsbodem was zo beroerd nog niet. Het favoriete programma bij uitstek op Hilversum 3 was 'De daverende dertig', oftewel de hitparade, uitgezonden op de vrijdagmiddag en gepresenteerd door Joost den Draaier, later opgevolgd door Felix Meurders. Ik weet nog hoe ik elke vrijdagmiddag - na het luiden van de schoolbel om vier uur - als de bliksem naar het fietsenhok rende en dan op mijn blauwe fietsje met ballonbanden naar huis sprintte om maar zo weinig mogelijk van de uitzending te missen. Ik hield nauwgezet de binnenkomers, stijgers en dalers op papier bij, waarbij mijn moeder vanaf 16.00 uur tot het moment dat ik kwam binnenstuiven als notuliste de honneurs waarnam.
Een ander programma dat ik me nog kan herinneren is het programma van Cees van Zijtveld. Dat begon met de volgende weergaloze kreet: "Cees van Zijtveld!!! Cees van Wieveld? Cees van Zijtveld!!! 0, die.

Interieur

Hoe zag ons huis er toen uit? In meerdere vertrekken hadden we in die tijd zgn. kokosmatten op de vloer. Als je daar overheen kroop, hadje altijd van die rare afdrukken op je knieen staan. Af en toe moesten de kokosmatten naar buiten om ze met de mattenklopper een flinke beurt te geven. Een fantastisch werkje was dat, waarbij gigantische wolken stof in het rond vlogen. In de keuken hadden we van dat typische rode zeil, in de woonkamer volgens mij gewoon vloerbedekking.
In de woonkamer stond o.a. een dressoir, verder een eettafel en een aantal losse stoelen. Die losse stoelen hadden volgens mij een gele stoffering en waren vrij laag. De stoelen rond de eettafel waren juist hoog en hadden een vale beige- of grijsachtige ldeur. Belangrijk in de woonkamer was ook de kolenkachel. Naast de kachel hing de bekende pook, die je nodig had om bij de asla te kunnen komen. De kolen voor de kachel kreeg je ‚‚n keer in de zoveel tijd van de kolenboer aan huis bezorgd. Dat ging dan in van die grote bruine zakken, die in de schuur in het beruchte kolenhok werden geleegd. In het najaar gingen de blinden voor de ramen. Voor zover ik weet, werd alleen het grote raam daarmee bedekt. In ieder geval hadden de blinden wel opvallende kleuren. Bij ons groen-wit.

Verzamelen

Heb je ook sleutelhangers en sigarenbandjes verzameld? Mijn verzamelingen moeten nog ergens bij mijn ouders op zolder liggen. Ach ja, de zolders: de schatbewaarders van ons verleden.

Haardracht

Had jij als guppie vroeger ook zo'n makkelijk stiekeltjes-kapsel? En had je ook zo'n heerlijk ouderwetse, stoffige kapper met lichtblauwe kappersjas, die jou eens in de twee, drie maanden onder handen nam? Ik voel de koude tondeuse en het bijbehorende kippenvel nog, als ik er aan terug denk. Voelde eigenlijk wel heel erg lekker.

Over haar gesproken. Zeiden jouw ouders vroeger over een vent met lang haar ook dat dat "een Beatle" was? En zeiden ze er dan ook altijd bij dat dat vies was? En vond jij de Beatles ook zo goed?

TV-helden

Twee vroege tv-helden van me waren Rickie en Slingertje. De meeste leeftijdsgenoten I Bekender zijn waarschijnlijk de vaste jeugdseries, die op de vroege zondagavond werden uitgezonden door de NTS (de latere NOS). Series als Thierry de Slingeraar, Floris, Catweazle, De vrijbuiters, De kinderen van nummer 47A en Polly de Pony om er maar eens een paar te noemen. Ik weet nog dat de elektriciteit uitviel tijdens de slotaflevering van Thierry de Slingeraar, doordat iemand in de buurt de elektriciteitsdraden had vernield. Bij ons werd in die tijd de elektriciteit dus nog gewoon bovengronds doorgegeven.

Ik kan me ook nog een zeer merkwaardige serie herinneren, 'De vloek van Woeste Wolf' met o.a. Ton van Duinhoven en Henk van lazen in de hoofdrollen. Dat er een zwart-wit decor in voorkwam, staat me nog heel duidelijk voor ogen, maar dat zal ook te maken hebben met het feit dat we naar een zwart-wit televisie zaten te kijken. Het was in ieder geval 'pretty weard'. Mensen liepen door muren heen, waren onzichtbaar en dat soort werk Heeft iemand anders ook nog zulke rare herinneringen aan deze serie?

Belangrijke nieuwsfeiten

De moord op Robert Kennedy

Wat belangrijke nieuwsfeiten betreft is de moord op Robert Kennedy denk ik het eerste dat me is bijgebleven. Ik zat toen op de kleuterschool. Ik weet nog dat er op een gegeven moment op de radio melding werd gemaakt van de aanslag en dat ik vang hoopte dat hij zou blijven leven.

De Apollo-vluchten

Verder waren de vluchten van de Apollo naar de maan ook een indrukwekkende gebeurtenis. Vooral de lancering en het in zee landen van de capsule met die parachutes daarboven staat me nog voor de geest, Aan de vlucht van de Apollo 12, die de eerste mensen op de maan bracht heb ik geen specifieke herinneringen.

Het uiteenvallen van The Beatles

Een andere gebeurtenis die een diepe indruk op me maakte was het uiteenvallen van de Beatles. Op het moment dat dat gebeurde ergens in 1970 was die groep er voor mijn gevoel altijd al geweest. Ik kon me dan ook niet voorstellen dat het ooit anders zou zijn. Hoe anders bleek de realiteit. Op de radio werd die dag het nummer 'The End' van de elpee Abbey Road gedraaid en ik huilde hete tranen. Het was de dag dat de eindigheid van alle dingen tot me doordrong.

Rages

Rages zijn natuurlijk van alle tijden. Ook ik heb als kind met een jojo rondgelopen, net als alle andere kinderen op school. Verder herinner ik me nog de klikklak-ballen, de stickers of plakplaatjes en de postzegelverzameling.

Meisjes droegen op een gegeven moment hotpants en hadden van die felgekleurde balletjes in het haar, de jongens hadden spijkerbroeken en 'booties'. 's Zomers waren we altijd aan het knikkeren en hadden we allemaal sandalen aan. Echt waar. zowel jongens als meisjes. Of droegen die toch vaker van die zwarte lakschoentjes?

Je eerste singeltje

Singeltjes kopen was als kind het opperste genot op muziekgebied. Die singeltjes werden vervolgens afgespeeld op een pickup of zoals bij ons thuis een soortement van koffergrammofoon met wel vier snelheden (18-33-45-78 toeren). Het eerste singeltje dat ik samen met mijn broer heb gekocht was "Nothing rhymed" van Gilbert O' Sullivan. Dat was meer zijn smaak maar goed, wel een mooi plaatje, tot op de dag van vandaag.
Zelf was ik helemaal weg van "The ballroom blitz" van The Sweet. Een geweldige bak lawaai, waar de eerste punkers zich aan hebben kunnen laven. Andere singeltjes die me nog bij-,-taan zijn "Sugar me" van Lyndsey de Paul, "She likes weeds" van The Tee Set. "Let your hair hang down@' van Catapult. "Truc love that's a wonder" van The Sandy Coast, "This town'ain't big enough for the botb- of us" van The Sparks, "Chigago" van Graham Nash en "Underneath the blanket go" van alweer Gilbert O' Sullivan.

Elpees kochten we weinig, daarvoor was het zakgeld (hoeveel kreeg je eigenlijk?) te laag. Alleen verzamelelpees waren de moeite waard al was het alleen maar vanwege de fantastische meisjes, die daar bijna altijd in bikini op stonden afgebeeld.

"Da's logisch, toch?"

En toen was daar opeens die vrouw op de tv, die bij de reclame iets zei over een ronde top en dat dat logisch was. Ze lachte er ontwapenend bij en was heel mooi. Persoonlijk dacht ik dat het over lippenstift ging maar een vriendje, die wel in het bezit was van zusjes, hielp me al snel uit de droom. Waar het nou precies over ging, begreep ik dan wel niet, maar dat het een spannend onderwerp was had ik wel in de gaten. Stiekem heb ik voor mezelf nog een tijdlang gedacht dat het toch gewoon over lippenstift ging. Waarom weet ik eigenlijk niet. misschien omdat dat veiliger was. In ieder geval was het spelletje 'reclames raden', dat mijn broer en ik al tijden zeer fanatiek hadden gespeeld, vanaf dat moment zwaar besmet.

Sport

Voetballers

Ben jij bekend met Henk Wery (bij mij persoonlijk in postervorm aan de muur), Ove Kindvall, Charley Bosvelt, Janus Kowalik, Bengt Schmidt-Hansen, Kalle Oranen, Wietse Couperus, Peter Ressel en Koen Verhoeff? Inderdaad het gaat over voetbal. Namen schieten als paddo's omhoog. Wat te denken van Jan Jeuring, Hans Venneker, Rikkert La Crois, Willy Kreuz, Sjaak Roggeveen, Kick van der Vall, Gerdo Hazelhekke, Joergen Kristensen, Frans Hasil, Kees van lersel, Jos de Caluwe, Leen van der Merkt, Morten Steen-Olsen, Bertus Quaars, Gerard Hoenen, Stef Walbeek Aad Kila, Fred Andre, Oeki Hoekema en Ries of was het nou Dries Cote?

Kunstschaatsen

Ook een beeld dat me te binnen schiet is een blauw plakboek bijgehouden door mijn broer over het kunstrijden op de schaats. Sjoukje Dijkstra zal hier wel iets mee te maken hebben gehad, maar het is wel een erg tekenend beeld voor de jaren zestig.

Hardrijden op de schaats

Nee, dan het 'gewone' schaatsen. De namen van Ard Schenk, Kees Verkerk, Jan Bols, Eddy Verheyen en Peter Nottet zijn bekend. Net als die van hun voornaamste tegenstanders: Fred Anton Maier, Doug Fomess, Goran Claeson, Jonny Hogli-n en de Rus Ivanov met puntmuts. En altijd was er weer die dekselse Suzuki, die de sprint won.
Bij de dames hadden we natuurlijk de wereldkampioenene Atje Keulen-Deelstra en Stien Kaiser die later opeens Stien Baas-Kaiser ging heten. Maar er waren ook anderen, zoals Carrie Gijsen, Ans Schut en Trijnie Rep.

Hockey

Nu we toch bij de sport zijn aanbeland, is het tijd voor meer namen. Wat te denken van Ties Kruize, Paul Litjens, Andre Bolhuis, de broers Spits en Bart Tamineau, die er met een beslissende strafbal voor zorgde dat Nederland in 1973 wereldkampioen hockey werd.

Wielrennen

In het wielrennen kwamen 'we' in de zestiger jaren ook aardig mee. Jan Jansen spande de kroon. Het gevecht met de Belg Herman van Springel om de Tour-overwinning in 1968 is legendarisch. De ontknoping - in de afsluitende tijdrit over ... km - is in mijn herinnering daarom zo indrukwekkend, omdat de tussentijden verkeerd bleken te zijn doorgegeven en iedereen in de overtuiging verkeerde dat Jan Jansen op een onoverbrugbare achterstand was gezet.

Bekende sportstemmen

Wat te denken van de zilvergrijze Frits van Turenhout. Als hij 's zondagmiddags klokslag 5 voor 5 voor de radio begon met: "En hier zijn de uitslagen van de vandaag in het betaalde voetbal gespeelde wedstrijden..." werd het pas echt spannend. De uitslag van een wedstrijd was voor je gevoel pas officieel als hij het mondeling had bevestigd. En dus hing je aan z'n lippen en luisterde je in opperste concentratie naar dat donkere stemgeluid: "De Volewijckers - Veendam: .... nulll - nulll".

En nog zo'n onvergetelijke stem: Herman Kuiphof of - voor de echte kenners - Herman Tsjuiphof. Weet je nog wat hij riep toen ene Gerd M. de betreurde 2-1 scoorde in de finale van het WK voetbal van 1974?